Document Text Contents
Page 1
GRAĐANSKO PRAVO 2
STVARNO PRAVO
Page 2
SADRŽAJ:
1. STVARNOPRAVNO UREĐENJE, STVARNOPRAVNI ODNOS, POSJED I ZEMLJIŠNE KNJIGE.......................................1
1.1. STVARNOPRAVNO UREĐENJE.................................................................................................................................................1
1.1.1. Pravno uređenje pripadanja stvari osobama............................................................................................................................1
1.1.2. Načela stvarnopravnog uređenja.............................................................................................................................................2
1.1.2.1. Uvod................................................................................................................................................................................2
1.1.2.2. Načelo privatnopravne vlasti na stvari............................................................................................................................2
1.1.2.3. Načelo zatvorenog broja vrsta stvarnih prava.................................................................................................................3
1.1.2.4. Načelo određenosti..........................................................................................................................................................5
1.1.2.5. Načelo publiciteta............................................................................................................................................................5
1.1.3. Pravni izvori stvarnog prava....................................................................................................................................................7
1.1.4. Razgraničenje domaćeg od stranog stvarnog prava................................................................................................................9
1.2. STVARNOPRAVNI ODNOS.......................................................................................................................................................10
1.2.1. Građa stvarnopravnog odnosa...............................................................................................................................................10
1.2.2. Nositelj stvarnog prava..........................................................................................................................................................10
1.2.3. Predmet stvarnih prava..........................................................................................................................................................11
1.2.3.1. Potencijalni predmeti stvarnih prava.............................................................................................................................11
1.2.3.2. Predmet stvarnog prava i njegove pripadnosti...............................................................................................................13
1.2.3.3. Koristi od stvari i drugih predmeta stvarnih prava........................................................................................................19
1.2.4. Subjektivna stvarna prava......................................................................................................................................................20
1.2.4.1. Uopće.............................................................................................................................................................................20
1.2.4.2. Stjecanje.........................................................................................................................................................................20
1.2.4.3. Izvršavanje.....................................................................................................................................................................26
1.2.4.4. Raspolaganje..................................................................................................................................................................27
1.2.4.5. Dokazivanje...................................................................................................................................................................27
1.2.4.6. Zaštita............................................................................................................................................................................28
1.2.4.7. Prestanak........................................................................................................................................................................28
1.2.4.8. Više stvarnih prava na istoj stvari..................................................................................................................................28
1.2.5. O općim dobrima, javnim dobrima i dobrima od interesa za RH.........................................................................................29
1.3. POSJED.........................................................................................................................................................................................31
1.3.1. Pravno relevantna faktična vlast na stvari.............................................................................................................................31
1.3.2. Građa posjedovnog odnosa....................................................................................................................................................31
1.3.2.1. Uopće.............................................................................................................................................................................31
1.3.2.2. Posjednik i predmet posjedovanja.................................................................................................................................32
1.3.2.3. Posjednikova faktična vlast...........................................................................................................................................32
1.3.2.4. Tzv. idealni posjed.........................................................................................................................................................36
1.3.3. Stjecanje posjeda...................................................................................................................................................................39
1.3.3.1. Uopće.............................................................................................................................................................................39
1.3.3.2. Stjecanje posjeda stvari..................................................................................................................................................40
1.3.3.3. Stjecanje posjeda prava..................................................................................................................................................46
1.3.4. Trajanje posjeda i njegova kakvoća.......................................................................................................................................47
1.3.4.1. Načelo trajnosti..............................................................................................................................................................47
1.3.4.2. Kakvoća posjeda............................................................................................................................................................47
1.3.4.3. Sljedništvo u posjedovanju i kakvoća posjeda..............................................................................................................49
1.3.4.4. Predmnjeve o posjedu....................................................................................................................................................50
1.3.5. Pravni učinci posjeda.............................................................................................................................................................51
1.3.5.1. Učinci i funkcije posjeda...............................................................................................................................................51
1.3.5.2. Akvizicijska funkcija posjeda........................................................................................................................................51
1.3.5.3. Publicitetna funkcija posjeda.........................................................................................................................................51
1.3.5.4. Kontinuitetna funkcija posjeda......................................................................................................................................52
1.3.6. Prestanak posjeda..................................................................................................................................................................59
1.3.6.1. Uopće.............................................................................................................................................................................59
1.3.6.2. Prestanak posjeda stvari.................................................................................................................................................59
1.3.6.3. Prestanak posjeda prava.................................................................................................................................................60
Page 140
prerastanje publicijanskog u reivindikacijski spor
- kako sud nije vezan na tužiteljevu pravnu kvalifikaciju njegovog tužbenog zahtjeva 202, kad netko putem suda
drugoj osobi upravi svoj zahtjev da mu preda posjed stvari, tvrdeći da stavlja taj zahtjev kao vlasnik, sud će iz razloga
procesne ekonomije voditi taj postupak kao da je riječ o nepravom vlasničkom zahtjevu (publicijanskom zahtjevu)
- nepravi vlasnički zahtjev može postaviti onaj tko je aktivno legitimiran i za stavljanje pravog vlasničkog zahtjeva,
reivindikacije – zato će sud redovito voditi postupak kao da se radi o nepravom zahtjevu, a tek ako se spor ne bi mogao
riješiti temeljem predmnjeve o vlasništvu (jer tuženikov pravni temelj posjedovanja nije slabiji od tuženikovog),
sud će taj isti postupak nastaviti dalje voditi kao da se radi o pravom vlasničkom zahtjevu
2.4.3. Negatorijski zahtjev (zahtjev za prestanak uznemirivanja, negatorijska tužba)
- vlasnik je ovlašten isključiti svakog od bespravnog zadiranja u svoju pravnu vlast glede predmeta svog vlasništva
- bespravno zadiranje drugih u vlasnikovu pravnu stvar može se sastojati u:
1. bespravnom posjedovanju vlasnikove stvari („oduzeću stvari“)
2. bespravnom (samovlasnom) uznemiravanju (smetanju) vlasnika u izvršavanju pravne vlasti koja mu pripada
- vlasnik bi se protiv bespravnog uznemiravanja mogao poslužiti defenzivnom samopomoći da bi suzbio povredu svojeg prava
vlasništva kad neposredno prijeti opasnost, ako je takvo suzbijanje povrede nužno i ako način tog otklanjanja povrede prava
odgovara prilikama (čl. 1053. ZOO) – ali, mogućnost zaštite prava vlasništva nije svedena samo na to: pravo vlasništva uživa
pravnu zaštitu od bespravnog uznemiravanja, jer uznemiravanjem za vlasnika nastaje vlasnički zahtjev
- da bi putem suda ishodio prestanak bespravnog uznemirivanja, vlasnik će staviti svoj negatorijski zahtjev kao:
1. pravi vlasnički zahtjev (tužbu) za prestanak uznemiravanja (actio negatoria), ili kao
2. zahtjev predmnijevanog vlasnika za prestanak uznemiravanja (publicijanska actio negatoria)
1. PRAVA VLASNIČKA TUŽBA ZA PRESTANAK UZNEMIRAVANJA:
NEGATORIJSKA TUŽBA
čl. 167. st. 1. do 3., čl. 168. ZV
pojam i svrha
- negatorna tužba (actio negatoria, tužba za nepačanje) je zahtjev (tužba) vlasnika koji na temelju svog vlasništva što ga je
u stanju dokazati, traži od osobe koja mu nije oduzela posjed njegove stvari, niti mu osporava pravo vlasništva,
nego ga na neki drugi način bespravno (samovlasno) uznemiruje (smeta) u izvršavanju pravne vlasti koja mu kao
vlasniku pripada, da to uznemiravanje prestane:
ako treća osoba bespravno uznemirava vlasnika na drugi način, a ne oduzimanjem stvari,
vlasnik može i putem suda zahtijevati da to uznemiravanje prestane
- vlasnika uznemiruje u izvršavanju njegovih ovlasti osoba koja mu doduše nije oduzela posjed stvari, nego je
stvorila stanje u kojem je okrnjena vlasnikova pravna vlast glede njegove stvari – to stanje će postojati ako:
osoba na/glede njegove stvari samovoljno (bez pravnog temelja) poduzima čine kojima:
▫ faktično izvršava sadržaj nekog prava na/glede te stvari koje joj ne pripada
▫ proširuje ili mijenja sadržaj prava koje joj pripada
osoba doduše ne izvršava sadržaj nikakvog prava na/glede vlasnikove stvari, nego na/glede druge stvari (vlastite,
tuđe, ničije) poduzima čine kojima ograničava/smeta vlasnika u tome da on svoju vlast izvršava u punom obujmu
- rezultat udovoljenja vlasnikovom negatorijskom zahtjevu treba biti prestanak nedozvoljenih unemiravanja
- čin uznemiravanja može se sastojati u aktivnoj radnji, ali i u propuštanju
- međutim, puke riječi kojima se vlasniku osporava neka ovlast ili kojima se svojata neka ovlast na vlasnikovoj stvari
(verbalno uznemiravanje) same za sebe nisu još čin uznemiravanja vlasništva
- da bi u postupku pred sudom ili drugim nadležnim tijelom vlasnik ostvario navedeno pravo, vlasnik mora dokazati
da je stvar njegovo vlasništvo i da ga druga osoba uznemirava u izvršavanju njegovih ovlasti u pogledu te stvari
- ako ta osoba tvrdi da ima pravo poduzimati ono što uznemirava vlasnika stvari, na njoj je da to dokaže
aktivno legitimirana osoba
- kako se radi o pravoj vlasničkoj negatorijskoj tužbi, to je samo onaj tko je u stanju dokazati da je vlasnik stvari
(samovlasnik, ali i suvlasnik/zajednički/etažni/prethodni ili potonji vlasnik u granicama svojih ovlasti na zaštitu)
pasivno legitimirana osoba
- to je osoba koja vlasnika bespravno uznemirava u izvršavanju njegovih ovlasti na/glede njegove stvari – u obzir dolazi:
202 razlikovanje vlasničkih od nekih sličnih zahtjeva, 123. str.
134
Page 141
osoba koja neposredno uznemirava vlasnika, postupajući u svoje ime ili po nalogu ili u korist trećeg
osoba po čijem se nalogu čini ono što uznemirava vlasnika
osoba u čiju se korist vlasnika uznemirava, ako je ona, znajući za to što se čini, to odobrila ili se time koristila
zahtjev i prigovori
- glavni zahtjev:
▫ vlasnik je ovlašten zahtijevati od pasivno legitimirane osobe negativno ili/i pozitivno činjenje kojim će prestati
bespravno uznemiravanje tužiteljevog vlasništva, te propuštanje daljnjeg uznemiravanja (pod prijetnjom ovrhe)
▫ ako tuženik uznemiruje vlasnika svojatajući si neko pravo na vlasnikovoj stvari, odnosno samovoljno mijenjajući
ili proširujući pravo koje je imao, tada će tužitelj sa svojim zahtjevom na činjenje (uspostavu prijašnjeg stanja i
prestanak uznemiravanja) spojiti i zahtjev na utvrđenje da tuženiku ne pripada pravo koje si svojata
▫ ako netko povrijedi vlasnikovo pravo vlasništva nevaljanim upisom u zemljišne knjige, vlasnik se ima pravo štititi
od toga sredstvima koja za zaštitu knjižnih prava daju pravila zemljišnoknjižnoga prava
▫ vlasnički zahtjevi za prestanak uznemiravanja ne zastarijevaju, jer se uvijek iznova obnavljaju trajanjem
protupravnog stanja u kojem netko uznemiruje tuđe pravo vlasništva
- sporedni zahtjevi: kad je uznemiravanjem prouzročena šteta, vlasnik ima pravo zahtijevati naknadu štete po općim
pravilima o naknadi štete (vlasnik može staviti taj zahtjev uz glavni, negatorijski zahtjev, ali i samostalno)
- prigovori: vrijedi sve što je rečeno za prigovore (peremptorne i dilatorne) kod vindikacijskih zahtjeva
odluka suda i njeno provođenje
- ne izvrši li tuženik dobrovoljno u paricijskom roku ono što mu je sud odredio, presuda postaje ovršna, pa tužitelj može
(u ulozi ovrhovoditelja) ishoditi od suda da odredi i provede ovrhu protiv tuženika (u ulozi ovršenika)
- način na koji će sud provesti ovrhu ovisi o tome što je ovršenik bio dužan učiniti u paricijskom roku:
ovrha radi ostvarenja obveze na radnju koju može obaviti i druga osoba provodi se tako da sud ovlašćuje
ovrhovoditelja da u određenom roku na trošak ovršenika povjeri drugoj osobi da obavi radnju ili da je obavi sam
(čl. 261. st. 1. OZ); no, ako radnju utvrđenu u ovršnoj ispravi može obaviti samo ovršenik, sud će rješenjem o
ovrsi odrediti ovršeniku primjereni rok za ispunjenje obveze (čl. 262. st. 1. OZ)
ako je ovršenik dužan trpjeti poduzimanje neke radnje ili se suzdržavati od njezina poduzimanja, sud će, na
prijedlog ovrhovoditelja koji tvrdi da se ovršenik ponaša protivno svojoj obvezi, rješenjem naložiti ovršeniku da
se ponaša u skladu sa svojom obvezom i zaprijetiti mu novčanom kaznom ili kaznom zatvora (čl. 263. st. 1. OZ)
- što se tiče prethodne ovrhe i privremenih mjera osiguranja, na odgovarajući način vrijedi ono što je već rečeno
kod reivindikacijskog zahtjeva
2. VLASNIČKA TUŽBA PREDMNIJEVANOG VLASNIKA ZA PRESTANAK UZNEMIRAVANJA:
PUBLICIJANSKA NEGATORIJSKA TUŽBA
čl. 167. st. 4. ZV
- pravo na zaštitu, poput onoga koji je dokazao da je stvar njegovo vlasništvo, ima i onaj tko u postupku pred sudom ili drugim
nadležnim tijelom dokaže pravni temelj i istiniti način svoga stjecanja posjeda stvari (predmnijevani vlasnik),
no nema pravo na zaštitu vlasništva od uznemiravanja onaj koji nije bio pošteni posjednik stvari
- na pravo na zaštitu predmnjevanog vlasnika na odg. način se primjenjuju pravila o vlasničkoj tužbi predmnijevanog vlasnika
2.4.4. O daljnjim zahtjevima koji služe zaštiti prava vlasništva od nekih osobitih povreda
vlasnikova brisovna tužba (632. do 634. str.)
vlasnikov izlučni zahtjev (634. do 637. str.)
vlasnikov opozicijski zahtjev (637. str.)
vlasnikov adhezijski zahtjev u kaznenom postupku (638. do 640. str.)
vlasnikov zahtjev za uređenje međe (641. str.)
2.5. SUSJEDSKI ODNOSI I PRAVO VLASNIŠTVA
2.5.1. Uopće
- zemljišta koja su faktično povezana, a pravno podijeljena na čestice (parcele) čine zajednicu vlasnika na dijelove (communio
pro indiviso) – takva faktična zajednica može dovesti do problema u izvršavanju vlasništva glede tih pojedinih nekretnina
- na odnose u takvoj zajednici primjenjuje se pravilo ZV koje izvršavanje pravne vlasti ograničava dužnošću obzirnog
postupanja 203, ali za „sukobe“ vlasti vlasnika nekretnina, koji otežavaju život na određenom prostoru,
zakonodavac može posebno urediti susjedske odnose radi uspostave uravnoteženih odnosa, što je kod nas i učinjeno
2.5.2. Susjedska prava
2.5.2.1. Pojam, uloga i obilježja
203 dužnost obzirnog postupanja, 89. str.
135
Page 281
30. sudsko i javnobilježničko osiguranje prijenosom vlasništva na stvari i prijenosom prava: čl. 309. do čl. 327.
GRAĐANSKO PRAVO 2
STVARNO PRAVO
Page 2
SADRŽAJ:
1. STVARNOPRAVNO UREĐENJE, STVARNOPRAVNI ODNOS, POSJED I ZEMLJIŠNE KNJIGE.......................................1
1.1. STVARNOPRAVNO UREĐENJE.................................................................................................................................................1
1.1.1. Pravno uređenje pripadanja stvari osobama............................................................................................................................1
1.1.2. Načela stvarnopravnog uređenja.............................................................................................................................................2
1.1.2.1. Uvod................................................................................................................................................................................2
1.1.2.2. Načelo privatnopravne vlasti na stvari............................................................................................................................2
1.1.2.3. Načelo zatvorenog broja vrsta stvarnih prava.................................................................................................................3
1.1.2.4. Načelo određenosti..........................................................................................................................................................5
1.1.2.5. Načelo publiciteta............................................................................................................................................................5
1.1.3. Pravni izvori stvarnog prava....................................................................................................................................................7
1.1.4. Razgraničenje domaćeg od stranog stvarnog prava................................................................................................................9
1.2. STVARNOPRAVNI ODNOS.......................................................................................................................................................10
1.2.1. Građa stvarnopravnog odnosa...............................................................................................................................................10
1.2.2. Nositelj stvarnog prava..........................................................................................................................................................10
1.2.3. Predmet stvarnih prava..........................................................................................................................................................11
1.2.3.1. Potencijalni predmeti stvarnih prava.............................................................................................................................11
1.2.3.2. Predmet stvarnog prava i njegove pripadnosti...............................................................................................................13
1.2.3.3. Koristi od stvari i drugih predmeta stvarnih prava........................................................................................................19
1.2.4. Subjektivna stvarna prava......................................................................................................................................................20
1.2.4.1. Uopće.............................................................................................................................................................................20
1.2.4.2. Stjecanje.........................................................................................................................................................................20
1.2.4.3. Izvršavanje.....................................................................................................................................................................26
1.2.4.4. Raspolaganje..................................................................................................................................................................27
1.2.4.5. Dokazivanje...................................................................................................................................................................27
1.2.4.6. Zaštita............................................................................................................................................................................28
1.2.4.7. Prestanak........................................................................................................................................................................28
1.2.4.8. Više stvarnih prava na istoj stvari..................................................................................................................................28
1.2.5. O općim dobrima, javnim dobrima i dobrima od interesa za RH.........................................................................................29
1.3. POSJED.........................................................................................................................................................................................31
1.3.1. Pravno relevantna faktična vlast na stvari.............................................................................................................................31
1.3.2. Građa posjedovnog odnosa....................................................................................................................................................31
1.3.2.1. Uopće.............................................................................................................................................................................31
1.3.2.2. Posjednik i predmet posjedovanja.................................................................................................................................32
1.3.2.3. Posjednikova faktična vlast...........................................................................................................................................32
1.3.2.4. Tzv. idealni posjed.........................................................................................................................................................36
1.3.3. Stjecanje posjeda...................................................................................................................................................................39
1.3.3.1. Uopće.............................................................................................................................................................................39
1.3.3.2. Stjecanje posjeda stvari..................................................................................................................................................40
1.3.3.3. Stjecanje posjeda prava..................................................................................................................................................46
1.3.4. Trajanje posjeda i njegova kakvoća.......................................................................................................................................47
1.3.4.1. Načelo trajnosti..............................................................................................................................................................47
1.3.4.2. Kakvoća posjeda............................................................................................................................................................47
1.3.4.3. Sljedništvo u posjedovanju i kakvoća posjeda..............................................................................................................49
1.3.4.4. Predmnjeve o posjedu....................................................................................................................................................50
1.3.5. Pravni učinci posjeda.............................................................................................................................................................51
1.3.5.1. Učinci i funkcije posjeda...............................................................................................................................................51
1.3.5.2. Akvizicijska funkcija posjeda........................................................................................................................................51
1.3.5.3. Publicitetna funkcija posjeda.........................................................................................................................................51
1.3.5.4. Kontinuitetna funkcija posjeda......................................................................................................................................52
1.3.6. Prestanak posjeda..................................................................................................................................................................59
1.3.6.1. Uopće.............................................................................................................................................................................59
1.3.6.2. Prestanak posjeda stvari.................................................................................................................................................59
1.3.6.3. Prestanak posjeda prava.................................................................................................................................................60
Page 140
prerastanje publicijanskog u reivindikacijski spor
- kako sud nije vezan na tužiteljevu pravnu kvalifikaciju njegovog tužbenog zahtjeva 202, kad netko putem suda
drugoj osobi upravi svoj zahtjev da mu preda posjed stvari, tvrdeći da stavlja taj zahtjev kao vlasnik, sud će iz razloga
procesne ekonomije voditi taj postupak kao da je riječ o nepravom vlasničkom zahtjevu (publicijanskom zahtjevu)
- nepravi vlasnički zahtjev može postaviti onaj tko je aktivno legitimiran i za stavljanje pravog vlasničkog zahtjeva,
reivindikacije – zato će sud redovito voditi postupak kao da se radi o nepravom zahtjevu, a tek ako se spor ne bi mogao
riješiti temeljem predmnjeve o vlasništvu (jer tuženikov pravni temelj posjedovanja nije slabiji od tuženikovog),
sud će taj isti postupak nastaviti dalje voditi kao da se radi o pravom vlasničkom zahtjevu
2.4.3. Negatorijski zahtjev (zahtjev za prestanak uznemirivanja, negatorijska tužba)
- vlasnik je ovlašten isključiti svakog od bespravnog zadiranja u svoju pravnu vlast glede predmeta svog vlasništva
- bespravno zadiranje drugih u vlasnikovu pravnu stvar može se sastojati u:
1. bespravnom posjedovanju vlasnikove stvari („oduzeću stvari“)
2. bespravnom (samovlasnom) uznemiravanju (smetanju) vlasnika u izvršavanju pravne vlasti koja mu pripada
- vlasnik bi se protiv bespravnog uznemiravanja mogao poslužiti defenzivnom samopomoći da bi suzbio povredu svojeg prava
vlasništva kad neposredno prijeti opasnost, ako je takvo suzbijanje povrede nužno i ako način tog otklanjanja povrede prava
odgovara prilikama (čl. 1053. ZOO) – ali, mogućnost zaštite prava vlasništva nije svedena samo na to: pravo vlasništva uživa
pravnu zaštitu od bespravnog uznemiravanja, jer uznemiravanjem za vlasnika nastaje vlasnički zahtjev
- da bi putem suda ishodio prestanak bespravnog uznemirivanja, vlasnik će staviti svoj negatorijski zahtjev kao:
1. pravi vlasnički zahtjev (tužbu) za prestanak uznemiravanja (actio negatoria), ili kao
2. zahtjev predmnijevanog vlasnika za prestanak uznemiravanja (publicijanska actio negatoria)
1. PRAVA VLASNIČKA TUŽBA ZA PRESTANAK UZNEMIRAVANJA:
NEGATORIJSKA TUŽBA
čl. 167. st. 1. do 3., čl. 168. ZV
pojam i svrha
- negatorna tužba (actio negatoria, tužba za nepačanje) je zahtjev (tužba) vlasnika koji na temelju svog vlasništva što ga je
u stanju dokazati, traži od osobe koja mu nije oduzela posjed njegove stvari, niti mu osporava pravo vlasništva,
nego ga na neki drugi način bespravno (samovlasno) uznemiruje (smeta) u izvršavanju pravne vlasti koja mu kao
vlasniku pripada, da to uznemiravanje prestane:
ako treća osoba bespravno uznemirava vlasnika na drugi način, a ne oduzimanjem stvari,
vlasnik može i putem suda zahtijevati da to uznemiravanje prestane
- vlasnika uznemiruje u izvršavanju njegovih ovlasti osoba koja mu doduše nije oduzela posjed stvari, nego je
stvorila stanje u kojem je okrnjena vlasnikova pravna vlast glede njegove stvari – to stanje će postojati ako:
osoba na/glede njegove stvari samovoljno (bez pravnog temelja) poduzima čine kojima:
▫ faktično izvršava sadržaj nekog prava na/glede te stvari koje joj ne pripada
▫ proširuje ili mijenja sadržaj prava koje joj pripada
osoba doduše ne izvršava sadržaj nikakvog prava na/glede vlasnikove stvari, nego na/glede druge stvari (vlastite,
tuđe, ničije) poduzima čine kojima ograničava/smeta vlasnika u tome da on svoju vlast izvršava u punom obujmu
- rezultat udovoljenja vlasnikovom negatorijskom zahtjevu treba biti prestanak nedozvoljenih unemiravanja
- čin uznemiravanja može se sastojati u aktivnoj radnji, ali i u propuštanju
- međutim, puke riječi kojima se vlasniku osporava neka ovlast ili kojima se svojata neka ovlast na vlasnikovoj stvari
(verbalno uznemiravanje) same za sebe nisu još čin uznemiravanja vlasništva
- da bi u postupku pred sudom ili drugim nadležnim tijelom vlasnik ostvario navedeno pravo, vlasnik mora dokazati
da je stvar njegovo vlasništvo i da ga druga osoba uznemirava u izvršavanju njegovih ovlasti u pogledu te stvari
- ako ta osoba tvrdi da ima pravo poduzimati ono što uznemirava vlasnika stvari, na njoj je da to dokaže
aktivno legitimirana osoba
- kako se radi o pravoj vlasničkoj negatorijskoj tužbi, to je samo onaj tko je u stanju dokazati da je vlasnik stvari
(samovlasnik, ali i suvlasnik/zajednički/etažni/prethodni ili potonji vlasnik u granicama svojih ovlasti na zaštitu)
pasivno legitimirana osoba
- to je osoba koja vlasnika bespravno uznemirava u izvršavanju njegovih ovlasti na/glede njegove stvari – u obzir dolazi:
202 razlikovanje vlasničkih od nekih sličnih zahtjeva, 123. str.
134
Page 141
osoba koja neposredno uznemirava vlasnika, postupajući u svoje ime ili po nalogu ili u korist trećeg
osoba po čijem se nalogu čini ono što uznemirava vlasnika
osoba u čiju se korist vlasnika uznemirava, ako je ona, znajući za to što se čini, to odobrila ili se time koristila
zahtjev i prigovori
- glavni zahtjev:
▫ vlasnik je ovlašten zahtijevati od pasivno legitimirane osobe negativno ili/i pozitivno činjenje kojim će prestati
bespravno uznemiravanje tužiteljevog vlasništva, te propuštanje daljnjeg uznemiravanja (pod prijetnjom ovrhe)
▫ ako tuženik uznemiruje vlasnika svojatajući si neko pravo na vlasnikovoj stvari, odnosno samovoljno mijenjajući
ili proširujući pravo koje je imao, tada će tužitelj sa svojim zahtjevom na činjenje (uspostavu prijašnjeg stanja i
prestanak uznemiravanja) spojiti i zahtjev na utvrđenje da tuženiku ne pripada pravo koje si svojata
▫ ako netko povrijedi vlasnikovo pravo vlasništva nevaljanim upisom u zemljišne knjige, vlasnik se ima pravo štititi
od toga sredstvima koja za zaštitu knjižnih prava daju pravila zemljišnoknjižnoga prava
▫ vlasnički zahtjevi za prestanak uznemiravanja ne zastarijevaju, jer se uvijek iznova obnavljaju trajanjem
protupravnog stanja u kojem netko uznemiruje tuđe pravo vlasništva
- sporedni zahtjevi: kad je uznemiravanjem prouzročena šteta, vlasnik ima pravo zahtijevati naknadu štete po općim
pravilima o naknadi štete (vlasnik može staviti taj zahtjev uz glavni, negatorijski zahtjev, ali i samostalno)
- prigovori: vrijedi sve što je rečeno za prigovore (peremptorne i dilatorne) kod vindikacijskih zahtjeva
odluka suda i njeno provođenje
- ne izvrši li tuženik dobrovoljno u paricijskom roku ono što mu je sud odredio, presuda postaje ovršna, pa tužitelj može
(u ulozi ovrhovoditelja) ishoditi od suda da odredi i provede ovrhu protiv tuženika (u ulozi ovršenika)
- način na koji će sud provesti ovrhu ovisi o tome što je ovršenik bio dužan učiniti u paricijskom roku:
ovrha radi ostvarenja obveze na radnju koju može obaviti i druga osoba provodi se tako da sud ovlašćuje
ovrhovoditelja da u određenom roku na trošak ovršenika povjeri drugoj osobi da obavi radnju ili da je obavi sam
(čl. 261. st. 1. OZ); no, ako radnju utvrđenu u ovršnoj ispravi može obaviti samo ovršenik, sud će rješenjem o
ovrsi odrediti ovršeniku primjereni rok za ispunjenje obveze (čl. 262. st. 1. OZ)
ako je ovršenik dužan trpjeti poduzimanje neke radnje ili se suzdržavati od njezina poduzimanja, sud će, na
prijedlog ovrhovoditelja koji tvrdi da se ovršenik ponaša protivno svojoj obvezi, rješenjem naložiti ovršeniku da
se ponaša u skladu sa svojom obvezom i zaprijetiti mu novčanom kaznom ili kaznom zatvora (čl. 263. st. 1. OZ)
- što se tiče prethodne ovrhe i privremenih mjera osiguranja, na odgovarajući način vrijedi ono što je već rečeno
kod reivindikacijskog zahtjeva
2. VLASNIČKA TUŽBA PREDMNIJEVANOG VLASNIKA ZA PRESTANAK UZNEMIRAVANJA:
PUBLICIJANSKA NEGATORIJSKA TUŽBA
čl. 167. st. 4. ZV
- pravo na zaštitu, poput onoga koji je dokazao da je stvar njegovo vlasništvo, ima i onaj tko u postupku pred sudom ili drugim
nadležnim tijelom dokaže pravni temelj i istiniti način svoga stjecanja posjeda stvari (predmnijevani vlasnik),
no nema pravo na zaštitu vlasništva od uznemiravanja onaj koji nije bio pošteni posjednik stvari
- na pravo na zaštitu predmnjevanog vlasnika na odg. način se primjenjuju pravila o vlasničkoj tužbi predmnijevanog vlasnika
2.4.4. O daljnjim zahtjevima koji služe zaštiti prava vlasništva od nekih osobitih povreda
vlasnikova brisovna tužba (632. do 634. str.)
vlasnikov izlučni zahtjev (634. do 637. str.)
vlasnikov opozicijski zahtjev (637. str.)
vlasnikov adhezijski zahtjev u kaznenom postupku (638. do 640. str.)
vlasnikov zahtjev za uređenje međe (641. str.)
2.5. SUSJEDSKI ODNOSI I PRAVO VLASNIŠTVA
2.5.1. Uopće
- zemljišta koja su faktično povezana, a pravno podijeljena na čestice (parcele) čine zajednicu vlasnika na dijelove (communio
pro indiviso) – takva faktična zajednica može dovesti do problema u izvršavanju vlasništva glede tih pojedinih nekretnina
- na odnose u takvoj zajednici primjenjuje se pravilo ZV koje izvršavanje pravne vlasti ograničava dužnošću obzirnog
postupanja 203, ali za „sukobe“ vlasti vlasnika nekretnina, koji otežavaju život na određenom prostoru,
zakonodavac može posebno urediti susjedske odnose radi uspostave uravnoteženih odnosa, što je kod nas i učinjeno
2.5.2. Susjedska prava
2.5.2.1. Pojam, uloga i obilježja
203 dužnost obzirnog postupanja, 89. str.
135
Page 281
30. sudsko i javnobilježničko osiguranje prijenosom vlasništva na stvari i prijenosom prava: čl. 309. do čl. 327.
