Document Text Contents
Page 2
Κορνήλιος Καστοριάδης
Η δυνατότητα μιας
αυτόνομης κοινωνίας
Page 32
3 2 I Κορνήλιος Καστοριάδης
την περίπτωση η διαπραγμάτευση της ειρήνης με δικαιο
σύνη και αξιοπρέπεια* :η θεσμισμένη και διωκόμενη θρη
σκεία, απεικονιζόμενη από έναν επίσκοπο δίπλα στους
ιθαγενείς, ως θεολογία της απελευθέρωσης, κλπ.
Οι σύγχρονες δημοκρατίες ελέγχουν αποτελεσματικά τη
διαφωνία, παραδόξως όμως ανοίγουν νέα πεδία για τη
συμμετοχή της κοινωνίας που έχουν υποβαθμιστεί σε ένα
είδος προπολιτικού χώρου. Αυτό είναι για εμένα η Τσιά-
πας και η αλληλέγγυα σύγκλιση της κοινωνίας των πολι
τών με τους ένοπλους εξεγερμένους.
—Ποια είναι η άποψη σας για τον νεοφιλελευθερισμό
και την πρωτοβουλία των Ζαττατίστας;
—Θέλω να διασαφηνίσω με εμφατικό τρόπο -προς απο
φυγή σύγχυσης- ότι όταν υπερασπίζομαι τη Δύση δεν
επιχειρηματολογώ υπέρ του καπιταλισμού. Η δυτική νε-
ωτερικότητα χαρακτηρίζεται από την ικανότητά της να
θέτει σε αμφισβήτηση και να ασκεί κριτική στον ίδιο της
τον εαυτό: αυτή είναι η θετική της πλευρά. Ωστόσο, στις
κοινωνίες μας η κυρίαρχη κοινωνική αξία είναι το χρή
μα, κι η διαφθορά είναι γενικευμένη. Επιτυγχάνεται έτσι
μια κοινωνία θεατών της τηλεόρασης και όχι ενεργών
πολιτών με αποτέλεσμα τον βαθύ τους λήθαργο και την
εξαφάνιση της σύγκρουσης. Τα σημάδια της αντίστασης
είναι ισχνά και η κοινωνία οδεύει προς την άβυσσο.
Αυτό το οποίο επιβεβαιώνεται εδώ είναι ότι η οικονο
μία του σύγχρονου καπιταλισμού δεν μπορεί να συνεχί
σει να υπάρχει παρά στον βαθμό που ανταποκρίνεται σε
κάποιες ανάγκες τις οποίες η ίδια παρασκευάζει. Επομέ
νως, η σημερινή κοινωνία επιτρέπει τη θέαση της ιστο
ρικής κατασκευής των αναγκών που καθημερινά κατα
σκευάζονται βιομηχανικά μπροστά στα μάτια μας (τε
Page 64
Στη σημερινή εποχή κηρύσσεται πανυγηρικά ο θρίαμβος του καπιταλι
σμού, όμως πιστεύω ότι όταν κατακάτσει ο κουρνιαχτός από τα συμβά
ντα, τότε θα παρατηρήσουμε ότι τα βαθύτερα ζητήματα εξακολουθούν
να είναι άλυτα, ότι η φιλελεύθερη καπιταλιστική κοινωνία βυθίζεται, και
μαζί μ ’ αυτήν ολόκληρη η ανθρωπότητα, που διατρέχει τον κίνδυνο να
υποστεί μια μη αναστρέψιμη καταστροφή. Δεν μπορεί να υπάρξει άλλη
διέξοδος από το να αφυπνιστούν οι άντρες και οι γυναίκες της Γης και
να αποφασίσουν να πάρουν την τύχη τους στα χέρια τους. Να οικειο-
ποιηθούν δηλαδή ένα πρόταγμα κοινωνικής και ατομικής αυτονομίας.
Δεν υπάρχει καμμία εγγύηση ότι αυτό θα συμβεί, αλλά δεν μπορούμε
να κάνουμε τίποτε άλλο παρά να εργαστούμε για να αφυπνιστούν.
Ο Κορνήλιος Καστοριάδης ταξίδεψε στην Λατινική Αμερική και
συγκεκριμένα σ ιο Μεξικό και στην Αργεντινή για να παρουσιά
σει το έργο του που είναι ιδιαίτερα γνωστό τόσο στα οριζόντια
κινήματα όσο και στους ψυχαναλυτικούς κύκλους, δίνοντας
διαλέξεις και συνεντεύξεις.
Η διάλεξη και οι δύο συνεντεύξεις που περιέχονται στο ανά
χείρας βιβλίο και μέχρι τώρα κυκλοφορούσαν μόνο στα ισπανι
κά, παρουσιάζονται για πρώτη φορά στα ελληνικά. Αποτελούν
μια περιεκτική παρουσίαση της σκέψης του στοχαστή της
κοινωνικής και ατομικής Αυτονομίας ο οποίος, μέχρι το τέλος
της ζωής του και παρά την επέλαση του γενικευμένου κομφορ
μισμού και της συνεπαγόμενης απάθειας του πληθυσμού,
επέμενε να τονίζει ότι ο μετασχηματισμός της κοινωνίας προς
την κατεύθυνση της πραγματικής ελευθερίας και της ισότητας
είναι δυνατός.
ISBN: 978-960-9775-03-8
Κορνήλιος Καστοριάδης
Η δυνατότητα μιας
αυτόνομης κοινωνίας
Page 32
3 2 I Κορνήλιος Καστοριάδης
την περίπτωση η διαπραγμάτευση της ειρήνης με δικαιο
σύνη και αξιοπρέπεια* :η θεσμισμένη και διωκόμενη θρη
σκεία, απεικονιζόμενη από έναν επίσκοπο δίπλα στους
ιθαγενείς, ως θεολογία της απελευθέρωσης, κλπ.
Οι σύγχρονες δημοκρατίες ελέγχουν αποτελεσματικά τη
διαφωνία, παραδόξως όμως ανοίγουν νέα πεδία για τη
συμμετοχή της κοινωνίας που έχουν υποβαθμιστεί σε ένα
είδος προπολιτικού χώρου. Αυτό είναι για εμένα η Τσιά-
πας και η αλληλέγγυα σύγκλιση της κοινωνίας των πολι
τών με τους ένοπλους εξεγερμένους.
—Ποια είναι η άποψη σας για τον νεοφιλελευθερισμό
και την πρωτοβουλία των Ζαττατίστας;
—Θέλω να διασαφηνίσω με εμφατικό τρόπο -προς απο
φυγή σύγχυσης- ότι όταν υπερασπίζομαι τη Δύση δεν
επιχειρηματολογώ υπέρ του καπιταλισμού. Η δυτική νε-
ωτερικότητα χαρακτηρίζεται από την ικανότητά της να
θέτει σε αμφισβήτηση και να ασκεί κριτική στον ίδιο της
τον εαυτό: αυτή είναι η θετική της πλευρά. Ωστόσο, στις
κοινωνίες μας η κυρίαρχη κοινωνική αξία είναι το χρή
μα, κι η διαφθορά είναι γενικευμένη. Επιτυγχάνεται έτσι
μια κοινωνία θεατών της τηλεόρασης και όχι ενεργών
πολιτών με αποτέλεσμα τον βαθύ τους λήθαργο και την
εξαφάνιση της σύγκρουσης. Τα σημάδια της αντίστασης
είναι ισχνά και η κοινωνία οδεύει προς την άβυσσο.
Αυτό το οποίο επιβεβαιώνεται εδώ είναι ότι η οικονο
μία του σύγχρονου καπιταλισμού δεν μπορεί να συνεχί
σει να υπάρχει παρά στον βαθμό που ανταποκρίνεται σε
κάποιες ανάγκες τις οποίες η ίδια παρασκευάζει. Επομέ
νως, η σημερινή κοινωνία επιτρέπει τη θέαση της ιστο
ρικής κατασκευής των αναγκών που καθημερινά κατα
σκευάζονται βιομηχανικά μπροστά στα μάτια μας (τε
Page 64
Στη σημερινή εποχή κηρύσσεται πανυγηρικά ο θρίαμβος του καπιταλι
σμού, όμως πιστεύω ότι όταν κατακάτσει ο κουρνιαχτός από τα συμβά
ντα, τότε θα παρατηρήσουμε ότι τα βαθύτερα ζητήματα εξακολουθούν
να είναι άλυτα, ότι η φιλελεύθερη καπιταλιστική κοινωνία βυθίζεται, και
μαζί μ ’ αυτήν ολόκληρη η ανθρωπότητα, που διατρέχει τον κίνδυνο να
υποστεί μια μη αναστρέψιμη καταστροφή. Δεν μπορεί να υπάρξει άλλη
διέξοδος από το να αφυπνιστούν οι άντρες και οι γυναίκες της Γης και
να αποφασίσουν να πάρουν την τύχη τους στα χέρια τους. Να οικειο-
ποιηθούν δηλαδή ένα πρόταγμα κοινωνικής και ατομικής αυτονομίας.
Δεν υπάρχει καμμία εγγύηση ότι αυτό θα συμβεί, αλλά δεν μπορούμε
να κάνουμε τίποτε άλλο παρά να εργαστούμε για να αφυπνιστούν.
Ο Κορνήλιος Καστοριάδης ταξίδεψε στην Λατινική Αμερική και
συγκεκριμένα σ ιο Μεξικό και στην Αργεντινή για να παρουσιά
σει το έργο του που είναι ιδιαίτερα γνωστό τόσο στα οριζόντια
κινήματα όσο και στους ψυχαναλυτικούς κύκλους, δίνοντας
διαλέξεις και συνεντεύξεις.
Η διάλεξη και οι δύο συνεντεύξεις που περιέχονται στο ανά
χείρας βιβλίο και μέχρι τώρα κυκλοφορούσαν μόνο στα ισπανι
κά, παρουσιάζονται για πρώτη φορά στα ελληνικά. Αποτελούν
μια περιεκτική παρουσίαση της σκέψης του στοχαστή της
κοινωνικής και ατομικής Αυτονομίας ο οποίος, μέχρι το τέλος
της ζωής του και παρά την επέλαση του γενικευμένου κομφορ
μισμού και της συνεπαγόμενης απάθειας του πληθυσμού,
επέμενε να τονίζει ότι ο μετασχηματισμός της κοινωνίας προς
την κατεύθυνση της πραγματικής ελευθερίας και της ισότητας
είναι δυνατός.
ISBN: 978-960-9775-03-8
